ตลอดช่วงเวลากว่าครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา การอธิบายและงานศึกษาทางประวัติศาสตร์ในสังคมวิชาการไทย ได้ขยับขยายจากประเด็นประวัติศาสตร์การเมืองมาสู่ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรม และภูมิปัญญา อันก่อให้เกิดมุมมองต่อ “อดีต” ที่ทั้งแตกต่างและหลากหลายมากขึ้นกว่าในอดีต ในทางเดียวกัน “พลังทางประวัติศาสตร์” หรือ “พลังการเปลี่ยนแปลง” ทางประวัติศาสตร์ ในคำอธิบายของงานศึกษาทางประวัติศาสตร์ยุคหลังก็ได้เคลื่อนย้ายจากเอกบุรุษมาสู่เหตุปัจจัยทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรม และภูมิปัญญามากยิ่งขึ้น เจ้าพ่อ ประวัติศาสตร์ จอมขวังเวทย์ มิได้เป็นเพียงหนังสือรวมบทความเนื่องใจวาระครบรอบ 60 ปี ของ รศ.ฉลอง สุนทราวาณิชย์ “ครูทางประวัติศาสตร์” แต่เพียงอย่างเดียวเท่านั้น หากแต่บทความทางประวัติศาสตร์แต่ละชิ้นที่ถูกเขียนขึ้นโดยนักวิชาการชั้นนำในหนังสือเล่มนี้ยังสะท้อนให้เห็นภาพอันหลากหลายของคำอธิบายทางประวัติศาสตร์ที่มีทั้งความลุ่มลึกภายใต้ความซับซ้อนของเรื่องราวอันน่าติดตาม อันเปรียบเสมือนตัวแทนของแนวทางการศึกษาทางประวัติศาสตร์ในช่วงครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา