หนังสือเล่มนี้ นับเป็นฉบับพิเศษของโครงการวิจัยฯ ได้เล่มหนึ่งทีเดียว เพราะได้รวมงานวิจัยสำคัญด้านประวัติศาสตร์ไว้ 4 เรื่อง ดังนี้ เรื่องแรกคือ “จารึกพระธาตุศรีสองรัก : มรดกความทรงจำแห่งจังหวัดเลยว่าด้วยสัญญาทางไมตรีศรีอโยธยา – ศรีสัตนาคนหุต พ.ศ.2103” อันเป็นผลงานวิจัยใหม่ล่าสุดของ ดร.วินัย พงศ์ศรีเพียร สาระสำคัญที่หยิบยกมาอภิปรายได้แก่ประเด็นต่อไปนี้ : ปัญหาเรื่องที่มาของจารึก การอ่านและตีความจารึกอย่างเป็นระบบ การวิพากษ์และวิเคราะห์เนื้อหาจารึกพระธาตุศรีสองรักในฐานะสัญญาระหว่างรัฐฉบับแรกของสยามกับลาว และผลกระทบของสัญญาฉบับนี้ต่อทางพระราชไมตรีระหว่างสองราชอาณาจักรในช่วงที่เผชิญวิกฤตร่วมกัน เรื่องที่สอง “ความสัมพันธ์ไทย-จีน ในรัชกาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช” ของ ประพฤทธิ์ ศุกลรัตนเมธี เคยพิมพ์เผยแพร่แล้วในฐานะเอกสารประกอบการบรรยายที่ทำเนียบรัฐบาลเมื่อ พ.ศ.2533 แต่หาอ่านได้ยาก จึงได้นำมารวมไว้ให้เข้าชุดกันในหนังสือเล่มนี้ เรื่องที่สาม “เอกสารตะวันตกที่เกี่ยวกับรัชกาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช” ของ รศ.ดร.ธีรวัต ณ ป้อมเพชร ซึ่งให้ทั้งข้อมูลความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับทัศนคติของชาวตะวันตกต่อชาวสยามและปฏิกิริยาของราชสำนักสมเด็จพระนเรศวรที่มีต่อชาวตะวันตกชาติต่างๆ และ “ความสำคัญของรัชกาลสมเด็จพระนเรศวรในประวัตศาสตร์ไทย” ของ ดร.วินัย พงศ์ศรีเพียร ซึ่งถือกันว่าเป็นผลงานการค้นคว้าทางประวัติศาสตร์ที่เปรียบเสมือนการชำระประวัติศาสตร์รัชกาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราชใหม่เกือบทั้งหมด