ผลงานการค้นคว้าเอกสารสำคัญเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย ที่เกิดขึ้นในโครงการวิจัย “100 เอกสารสำคัญเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย” ในความสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) เป็นความพยายามที่จะกระตุ้นให้คนไทยได้ตระหนักถึงคุณค่าของเอกสารสำคัญ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเอกสารชั้นต้น ในการศึกษาประสบการณ์ในอดีตของสังคมไทยไม่ว่าในด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม ตลอดจนพัฒนาการด้านภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย คณะผู้วิจัยซึ่งประกอบด้วยนักวิชาการทั้งรุ่นใหม่และรุ่นเก่าที่เข้ามาทำงานร่วมกัน หวังว่าการศึกษาเรื่องราวผ่านหลักฐานเอกสารชั้นต้น จะช่วยสร้างเสริมให้สังคมไทยเป็นสังคมปฐมภูมิ รู้จักคุณค่าของสิ่งที่ได้อ่านและได้สัมผัสด้วยตนเอง แทนที่จะฟังแต่สิ่งที่ “เขาเล่าว่า” และด่วนสรุปเอา การอ่านเอกสารชั้นต้นเป็นจุดเริ่มต้นของวิธีการทางประวัติศาสตร์ นั่นคือ อ่านแล้ววิเคราะห์บนพื้นฐานของข้อเท็จ(ข้อ)จริงอย่างสมเหตุสมผล เอกสารสำคัญที่ได้ศึกษาและนำลงพิมพ์ไว้ในเล่มนี้ครอบคลุมเรื่องราวที่น่าสนใจตั้งแต่จารึกสุโขทัย 4 หลัก เอกสารจีนโบราณสมัยราชวงศ์หยวนและราชวงศ์หมิง เอกสารโปรตุเกส เอกสารดัตช์ และเอกสารไทย รวมทั้งหมด 11 เรื่อง ซึ่งได้มีบทวิเคราะห์ความสำคัญของเอกสารเหล่านั้นโดยครบถ้วน