“เพศ” เป็นสิ่งประกอบสร้าง ไม่เพียงโดยชีววิทยาหรือกายภาพ แต่รวมถึงสังคม วัฒนธรรม การเมือง ค่านิยม อุดมการณ์ ที่เข้ามากำหนดนิยามและก่อร่างสร้างรูป เพศจึงมีบริบท มีประวัติศาสตร์ และมีความหลากหลาย หากแต่ถูกจัดระดับคุณค่าช่วงชั้นเหนือต่ำ ดังนั้น การแสดงออกทางเพศและการยืนยันตัวตนทางเพศ จึงมีการดิ้นรนต่อสู้ เคลื่อนไหว และช่วงชิง มีเรื่องเล่า มีที่มาที่ไป มีเหตุการณ์สำคัญในอดีต และมีตัวละครในหน้าประวัติศาสตร์ หนังสือเล่มนี้เป็นการรวบรวมบทความที่บอกเล่าถึงการนิยามคุณค่าความหมายเรื่องเพศ ไปจนถึงปลดปล่อยและปลดแอกทางเพศโดยผู้หญิงและ LGBTQ+ หรืออย่างน้อยที่สุดอยู่ร่วมอย่างต่อรอง แบบเนียนๆ กับโครงสร้างชายเป็นใหญ่ เพื่อให้มีพื้นที่หายใจหายคอบ้าง รวมทั้งเล่าชีวประวัติของผู้หญิงและ LGBTQ+ บางคนในฐานะสัญลักษณ์แห่งยุคสมัย ขณะเดียวกันการต่อสู้ดิ้นรนและการต่อรองของกลุ่มคนเหล่านี้ก็ได้กลายเป็นการสร้างประวัติศาสตร์อันนำไปสู่ความเปลี่ยนแปลงทางสังคม สารบัญ คำนำ สถานะและชนชั้นของผู้หญิงในอดีต “สาวเครือฟ้า” แม่บทภาพตัวแทนหญิงล้านนาในอาณานิคมสยาม “เดียร์” มิตรภาพอันโรแมนติกระหว่างหญิงช่วงเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ สภากาชาดกับการช่วงชิงทางการเมืองและบทบาทสาธารณะของผู้หญิง “ทมยันตี” และกลุ่มสตรีขวาจัด ก่อนจะถึงวันสังหารหมู่ 6 ตุลาฯ เพศหลากหลายกับการช่วงชิงความหมายทางประวัติศาสตร์ “นุ้ยกัน” สายสัมพันธ์อันลึกซึ้งของสองเจ้าชายสยามยุคเปลี่ยนผ่านสู่ภาวะสมัยใหม่ การช่วงชิงความหมายทางประวัติศาสตร์เรื่องเพศใน “ลัทธิพิธี ร. 6” ผู้หญิงและคนรักเพศเดียวกันในทรรศนะของปรีดี พนมยงค์ และจิตร ภูมิศักดิ์ “ปาน บุนนาค” ตัวแม่ ตัวมารดาแห่งยุคสงครามเย็น “เทิ่ง สติเฟื่อง” ผู้ “เด๊ดสะมอเร่” ไปแล้ว แต่จะ “เริ่ดสะแมนแตน” ไปตลอดกาล “แต๋ว” ไม่ใช่ตุ๊ด ไม่ใช่เกย์ ไม่ใช่กะเทย แต่หมายถึงทอมเกี้ยวสาว สิทธิที่ถูกลิดรอนในโลกชายเป็นใหญ่ “ฮิญาบ” สัญลักษณ์ปิตาธิปไตยและการต่อสู้ครั้งยิ่งใหญ่ของมุสลิมะฮ์ การเมืองเรื่องเพศของครูบาอาจารย์หญิง ประวัติศาสตร์การต่อสู้และกีดกันเกย์กะเทยประกอบอาชีพครู ลืมไม่ลง “เสาร์ซาวเอ็ด” เรื่องเพศ เรื่องรัก กับอัตลักษณ์ตัวตนบนพื้นที่สาธารณะ ก่อนจะมีนิตยสารเกย์ใต้ดิน มีคอลัมน์เกย์หาคู่ในนิตยสารบนดิน ประสบการณ์ทางเพศในสวนสาธารณะ ร่องรอยทางประวัติศาสตร์ที่มีชีวิต เมื่อสงกรานต์คือเทศกาลกินปูดูเก้งกวาง และเกาะเสม็ดเป็นเกาะเกย์พิสดาร