ในยุคปัจจุบัน เมื่อกล่าวถึงปรากฏการณ์ลมฟ้าอากาศ เรามักมุ่งเน้นความสำคัญไปยังเรื่องของข้อมูลข่าวสารการพยากรณ์อากาศรายวัน หรือแม้แต่การคาดการณ์อนาคตของภูมิอากาศโลก ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นการมองปรากฏการณ์ลมฟ้าอากาศโดยใช้วิทยาศาสตร์ในการอธิบาย แต่ทว่า เรื่องราวเกี่ยวกับลมฟ้าอากาศยังมีมิติอื่นๆ ที่เกี่ยวโยงสัมพันธ์ ซึ่งสอดคล้องกับไปวิถีชีวิต วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็น หนังสือชุดมีทีโอโรลอจิกา (Meterologica) งานวิชาการอายุราว 2,000 ปี ของปราชญ์กรีกผู้เรืองนามอย่าง อริสโตเติล ที่เป็นต้นเค้านำร่องมาก่อนวิทยาการด้านอุตุนิยมวิทยาสมัยใหม่ เรื่องเล่า ประวัติศาสตร์ งานศิลปะ รวมไปถึงตำนานเทพปกรณัมในสังคมวัฒนธรรมต่างๆ ต่างก็มีหลักฐานและแง่มุมทางฝนฟ้าอากาศปรากฏ หรือแม้แต่ในสังคมวัฒนธรรมไทย ต่างมีการสืบสานและการบันทึกเรื่องราวภูมิปัญญาเกี่ยวกับลม ฝน และสภาพอากาศ ไว้ทั้งในรูปแบบเอกสารไม่ว่าจะเป็น หนังสือแสดงกิจจานุกิจ ซึ่งเป็นหนังสือตั้งแต่ปลายสมัยรัชกาลที่ 4 หรือพจนานุกรมอักขราภิธานศรับท์ของหมอบรัดเลย์ก็มีศัพท์เกี่ยวกับฟ้าฝนจำนวนไม่น้อย และหากลงลึกไปในระดับท้องถิ่น ผู้คนในแต่ละพื้นที่ก็มีคำศัพท์หรือสำบัดสำนวนการพูดที่สะท้อนภูมิปัญญาว่าด้วยฝนฟ้าที่มีมาแต่อดีตกาล และอีกหลายเรื่องราวปรากฏการณ์ฝนฟ้าอากาศ ในหลากแง่มุมทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ ที่บางเรื่องก็สามารถอธิบายและทำความเข้าใจในเชิงวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ได้อย่างน่าทึ่ง ในขณะที่บางเรื่อง แม้จะยังคงสร้างความฉงนสงสัยและยังไม่ได้คำตอบหรืออธิบายที่แน่ชัด แต่ทว่า เรื่องราวปรากฏการณ์ลมฟ้าอากาศเหล่านั้นก็ยังคงควรค่าแก่การเรียนรู้ศึกษาต่อไป สารบัญ ก้อนที่หนึ่ง: เมฆและฝนฟ้าอากาศในเชิงวัฒนธรรม “ยกเมฆ” วิชาทำนายทายทักในสมัยโบราณ เมฆ: ภูมิปัญญาจีนโบราณ vs วิทยาศาสตร์ จาก “หางมังกร” สู่ “หางม้าแดงพิสดาร”: มุมมองเชิงวัฒนธรรมเกี่ยวกับทอร์นาโด ธอร์นั้นหรือ…แท้คือองค์อินทร์? เทพีแห่งโลกตะวันตกที่เกี่ยวข้องกับฟ้าฝน ก้อนที่สอง: ภูมิปัญญาไทยในอดีตเกี่ยวกับฝนฟ้าอากาศ ภูมิปัญญาไทยในหนังสือแสดงกิจจานุกิจว่าด้วย “ฝนฟ้าอากาศ” ภูมิปัญญาไทยในหนังสือแสดงกิจจานุกิจว่าด้วย “ฟ้าผ่า” ลม (โยก) ข้าวเบา & สารพัดลมในช่วงปลายฝน-ต้นหนาว รุ้งกินน้ำทาง “ทิศใต้” ได้หรือไม่? ฟ้าลายเห็ดบด vs เมฆเกล็ดฟ้า: ภูมิปัญญาข้ามวัฒนธรรม ลมทิศต่างๆ ในวัฒนธรรมไทย ก้อนที่สาม: รากฐานแห่งความรู้ & กรณีศึกษาฝนฟ้าในอดีต ปฐมบทแห่งอุตุนิยมวิทยา อริสโตเติลอธิบายปรากฏการณ์ “ฟ้าฝน” อย่างไร? กรีก & โรมัน อธิบาย “พายุทอร์นาโด” อย่างไร? ภาพเก่าเล่าอดีต: ยุโรปถูกทอร์นาโดเล่นงาน ภาพเก่าเล่าเรื่องนาคเล่นน้ำในยุโรป ปริศนาแถบมืดพาดฟ้าในปี ค.ศ. 1760 การทรงกลดครั้งสำคัญในประวัติศาสตร์โลกตะวันตก “General Winter” นโปเลียนแพ้ ‘ใคร’ ในรัสเซีย? ศาสตร์และศิลป์แห่ง “ลมเฟิน” ก้อนที่สี่: เมฆฟ้ากับภาษาและวรรณกรรม เมฆกับภาษาและวรรณกรรม ศัพท์เมฆฟ้าในอักขราภิธานศรับท์ ซ่อนไว้ในคำ คำพังเพยของฝรั่งเกี่ยวกับลมฟ้าอากาศ มีส่วนจริงแค่ไหน? ฝนตก “ห่า” หนึ่งมากแค่ไหนกัน? “วันออกสองลูกสามลูก” ของไทอาหม คนไทในรัฐอัสสัม แสงปริศนารอบเงาศีรษะ คืออะไร? เมฆทูต พลังแห่งเมฆาบำบัด