รายละเอียด

นิทานพื้นบ้านตลกขบขันที่เล่าสืบกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ตัวละครเอกเป็นคนเจ้าปัญญามีไหวพริบปฏิภาณฉลาดแกมโกง เล่าเรื่องตั้งแต่กำเนิดศรีทะนนไชย ผ่าท้องน้อง ถูกไล่ไปอยู่วัด บวชเป็นสามเณร สึกออกมาขายขนม เผาเรือนนาย แขวนวัวไว้บนต้นตาล หลอกพระเจ้าแผ่นดินไปทอดพระเนตรเรือนทอง ขอที่ดินเท่าแมวดิ้นตาย ถูกสั่งประหารแต่รอดมาได้ หลอกพระเจ้าแผ่นดินลงไปในสระน้ำ ถูกจับใส่กรงเหล็กไปถ่วงน้ำแต่รอดมาได้ ไปค้าขายเมืองจีน กินผักบุ้งไต่ราว ท้าชกมวย ไปกินเมืองปักษ์ใต้ เสียรู้เณร ฯลฯ ศรีทะนนไชย แต่งเป็นนิทานคำกาพย์ ประเภทกาพย์ยานี กาพย์สุรางคนางค์ และกาพย์ฉบัง ซึ่งจัดพิมพ์ครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยโรงพิมพ์หมอสมิธ นับเป็นศรีทะนนไชยฉบับแรกที่มีการจัดพิมพ์และเป็นต้นแบบให้กับศรีทะนนไชยฉบับต่อๆ มา พร้อมเรื่อง ธนญชัยบัณฑิต ซึ่งเป็นเรื่องชาดกนอกนิบาตสมัยกรุงศรีอยุธยา ที่เล่าเรื่องคล้ายกันกับศรีทะนนไชย